Wprowadzenie

Choroby układu oddechowego są jednym z najczęstszych i najbardziej znaczących ekonomicznie wyzwań zdrowotnych dotykających cielęta mleczne przed odsadzeniem. Odpowiada ona za znaczną część kuracji antybiotykowych, kosztów weterynaryjnych i strat cieląt w gospodarstwach i pozostaje trwałą przeszkodą w osiągnięciu optymalnego zdrowia i produktywności cieląt.

Jak co to jest?

W kanadyjskim badaniu obejmującym 74 gospodarstwa mleczne i ponad 7 800 cieląt, prawie 30% cieląt było leczonych antybiotykiem co najmniej raz w okresie przed odsadzeniem, a choroby układu oddechowego były najczęściej wymienianym powodem leczenia. W szczególności stanowiły one 54% wszystkich zarejestrowanych kuracji antybiotykowych (Uyama i in., 2022). Podobnie, dane z wielostanowego badania przeprowadzonego w USA na ponad 2500 cieląt wykazały, że jedna trzecia cieląt doświadczyła co najmniej jednego zdarzenia zdrowotnego, przy czym objawy ze strony układu oddechowego zaobserwowano u 33% chorych cieląt. Wśród tych z objawami oddechowymi 88% otrzymało antybiotyki. W tym samym badaniu odnotowano ogólną śmiertelność przed odsadzeniem na poziomie 5% procent, przy czym choroba układu oddechowego była odpowiedzialna za 14% zgonów, a dodatkowe 7% dotyczyło zarówno przyczyn oddechowych, jak i trawiennych (Urie i in., 2018).

Jaki to ma wpływ?

Choroby układu oddechowego w okresie przedodsadzeniowym mają poważne konsekwencje zarówno dla wydajności jałówek mlecznych, jak i cieląt hodowanych na wołowinę lub cielęcinę.

Niedawna metaanaliza oceniła wpływ choroby układu oddechowego przed odsadzeniem na jałówki mleczne na podstawie danych z 27 badań (Buczinski i in., 2021). Jałówki, u których zdiagnozowano chorobę układu oddechowego w okresie przedodsadzeniowym, miały 3 razy większe szanse na śmierć i 2 razy większe szanse na usunięcie ze stada, poprzez ubój, sprzedaż lub śmierć, przed pierwszym wycieleniem w porównaniu do jałówek nie dotkniętych chorobą. Jałówki te przybierały również o 67 gramów mniej dziennie w fazie przedodsadzeniowej i produkowały o 121 kilogramów mniej mleka w pierwszej laktacji. Badania uwzględnione w metaanalizie wykazały również, że choroby układu oddechowego wiązały się z opóźnieniem wieku pierwszego wycielenia o 8 do 14 dni i niższym prawdopodobieństwem przeżycia pierwszej laktacji. Łącznie wyniki te ilustrują wpływ chorób układu oddechowego we wczesnym okresie życia na produktywność stada bydła mlecznego.

U cieląt hodowanych na cielęcinę lub wołowinę mleczną skutki są również znaczące. W badaniu przeprowadzonym na 3519 cielętach hodowanych do uboju, pojedynczy epizod choroby układu oddechowego wiązał się ze średnim spadkiem masy tuszy ciepłej o 8 kilogramów, niższym pokryciem tłuszczem i 6-krotnie wyższym ryzykiem śmiertelności w porównaniu do cieląt bez choroby układu oddechowego (Pardon i in., 2013). Skutki pogarszały się wraz z powtarzającymi się chorobami, a cielęta, które doświadczyły dwóch lub trzech lub więcej epizodów choroby układu oddechowego, miały średnią redukcję masy tuszy ciepłej odpowiednio o 22 i 42 kilogramy. Wielokrotne epizody były również powiązane z gorszą jakością tuszy i zwiększonym prawdopodobieństwem niepożądanego koloru czerwonego mięsa podczas uboju.

Niezależnie od tego, czy cielęta są przeznaczone do stada udojowego, czy do łańcucha dostaw wołowiny, konsekwencje chorób układu oddechowego są znaczące, co podkreśla znaczenie ukierunkowanej profilaktyki i silnej odporności podstawowej w celu ochrony zdrowia i wydajności cieląt.

Jakie są kluczowe czynniki, które należy wziąć pod uwagę przy zapobieganiu?

Mieszkalnictwo i środowisko

Środowisko, w którym hodowane są cielęta, ma bezpośredni wpływ na ich zdrowie układu oddechowego. Dobrze zarządzane pomieszczenia mogą zmniejszać narażenie na patogeny i wspierać funkcje odpornościowe, podczas gdy złe warunki mogą zwiększać ryzyko chorób układu oddechowego zarówno poprzez bezpośrednie, jak i pośrednie czynniki stresogenne.

Ściółka jest kluczowym elementem środowiska cielęcia. Ponieważ ściółka gromadzi obornik i tworzy głęboki, mokry pakiet, przyczynia się do częstszego występowania chorób układu oddechowego u cieląt przed odsadzeniem (Donlon i in., 2023). Jest to prawdopodobnie spowodowane zarówno zwiększonym obciążeniem bakteryjnym, jak i akumulacją amoniaku, zanieczyszczenia powstającego w wyniku mikrobiologicznego rozkładu mocznika w zanieczyszczonej ściółce i oborniku. Oprócz ściółki, rolę odgrywają również inne aspekty środowiska mieszkaniowego. Właściwa wentylacja pomaga kontrolować wilgoć i zanieczyszczenia unoszące się w powietrzu, ale nadmierna prędkość powietrza, gdy cielę znajduje się poza strefą termoneutralną, może prowadzić do wychłodzenia i nasilenia chorób układu oddechowego (Donlon i in., 2023). Ponadto wykazano, że zapewnienie więcej niż 35 stóp kwadratowych na cielę zmniejsza stężenie bakterii w powietrzu, prawdopodobnie poprzez poprawę przepływu powietrza i zmniejszenie zagęszczenia zwierząt (Norlund i Halbach, 2019). Wpływ tych czynników podsumowano w Rysunek 1.

Rysunek 1. Wpływ czynników środowiskowych i mieszkaniowych na rozwój chorób układu oddechowego u cieląt.

Gdzie znajduje się siara?

Siara, a dokładniej osiągnięcie odpowiedniej odporności biernej, nie zawsze jest najważniejszym tematem podczas dyskusji na temat zapobiegania chorobom układu oddechowego. Jednak dowody jasno pokazują, że odgrywa ona kluczową rolę w zmniejszaniu ryzyka zapalenia płuc u młodych cieląt.

Niedawne podsumowanie ośmiu badań dotyczących zapalenia płuc u cieląt, z których większość koncentrowała się na stadach mlecznych, wykazało, że cielęta z niskim spożyciem siary były znacznie bardziej narażone na choroby układu oddechowego. W szczególności, ryzyko wystąpienia choroby układu oddechowego było 1,6 razy wyższe u cieląt, u których nie doszło do przeniesienia odporności biernej (Thompson i Smith, 2022). Autorzy oszacowali, że 31% przypadków chorób układu oddechowego u cieląt z nieudanym transferem odporności biernej można bezpośrednio przypisać nieodpowiedniemu zarządzaniu siarą. Patrząc szerzej, mediana frakcji przypisywanej populacji wynosiła 17 procent, co oznacza, że w całym stadzie można było uniknąć prawie jednego na sześć przypadków zapalenia płuc poprzez poprawę odporności biernej u wszystkich cieląt, a nie tylko tych o najwyższym ryzyku.

Ostatnie badania podkreśliły również wartość osiągania jeszcze wyższych poziomów odporności biernej niż wcześniej sądzono. Łącząc wyniki trzech badań reprezentujących 10 000 jałówek mlecznych pogrupowanych według poziomów odporności biernej (Crannell i Abuelo, 2023; Lombard i in., 2020; Sutter i in., 2023), leczenie chorób układu oddechowego wystąpiło u 25 procent cieląt ze słabą odpornością, 18 procent ze średnią, 13 procent z dobrą i tylko 11 procent z doskonałą odpornością bierną. Wyniki te pokazują, że dążenie do doskonałej (> 25 g wchłoniętej IgG na L surowicy), a nie tylko odpowiedni, transfer siary może mieć znaczący wpływ na zapobieganie chorobom układu oddechowego.

Ochrona ta jest prawdopodobnie spowodowana immunoglobuliną G, dominującym przeciwciałem w siarze. Po wchłonięciu, IgG krąży we krwi, neutralizując patogeny i wspierając wczesną odpowiedź immunologiczną. Oprócz roli ogólnoustrojowej, IgG mogą być również transportowane z powrotem do powierzchni błon śluzowych, w tym dróg oddechowych, gdzie pomagają blokować patogeny w miejscu infekcji. Rysunek 2 podkreśla, w jaki sposób IgG chroni przed chorobami układu oddechowego. Siara zawiera również inne związki wspierające odporność, takie jak laktoferyna, cytokiny i czynniki wzrostu, które dodatkowo wzmacniają wczesny rozwój odporności i odporność na choroby.

Rysunek 2. Ścieżka zapobiegania chorobom układu oddechowego przez siarę.

Wiadomości na wynos

Zapobieganie chorobom układu oddechowego u cieląt wymaga dbałości zarówno o środowisko, jak i opiekę na wczesnym etapie życia. Czysta, sucha ściółka, dobra wentylacja i wystarczająca ilość miejsca pomagają zmniejszyć narażenie na patogeny unoszące się w powietrzu. Co równie ważne, karmienie wysokiej jakości siarą wkrótce po urodzeniu zapewnia cielętom ochronę, której potrzebują, aby zachować zdrowie. Razem, praktyki te obniżają ryzyko chorób, zmniejszają potrzebę leczenia i wspierają lepsze długoterminowe wyniki.

Dave Renaud DVM PhD, profesor nadzwyczajny, Uniwersytet w Guelph

Referencje

Buczinski S, Achard D, Timsit E. Wpływ chorób układu oddechowego cieląt na zdrowie i wydajność bydła mlecznego: Przegląd systematyczny i metaanaliza. Journal of Dairy Science. 2021 Jul 1;104(7):8214-27.

Crannell P, Abuelo A. Porównanie zachorowalności, śmiertelności i przyszłej wydajności cieląt w różnych kategoriach odporności biernej: Retrospektywne badanie kohortowe w stadzie bydła mlecznego. Journal of Dairy Science. 2023 Apr 1;106(4):2729-38.

Donlon JD, McAloon CG, Hyde R, Aly S, Pardon B, Mee JF. Systematyczny przegląd zależności między czynnikami środowiskowymi w pomieszczeniach a chorobą układu oddechowego bydła u cieląt przed odsadzeniem - część 2: Temperatura, wilgotność względna i ściółka. The Veterinary Journal. 2023 Oct 1;300:106032.

Lombard J, Urie N, Garry F, Godden S, Quigley J, Earleywine T, McGuirk S, Moore D, Branan M, Chamorro M, Smith G. Consensus recommendations on calf-and herd-level passive immunity in dairy calves in the United States. Journal of Dairy Science. 2020 Aug 1;103(8):7611-24.

Nordlund KV, Halbach CE. Projektowanie obór dla cieląt w celu optymalizacji zdrowia i łatwości zarządzania. Veterinary Clinics: Food Animal Practice. 2019 Mar 1;35(1):29-45.

Pardon B, Hostens M, Duchateau L, Dewulf J, De Bleecker K, Deprez P. Wpływ chorób układu oddechowego, biegunki, zapalenia ucha i stawów na śmiertelność i cechy tuszy u cieląt rasy białej. BMC Veterinary Research. 2013 Dec;9:1-4.

Raboisson D, Trillat P, Cahuzac C. Niepowodzenie biernego transferu immunologicznego u cieląt: Metaanaliza konsekwencji i ocena skutków ekonomicznych. PloS one. 2016 Mar 17;11(3):e0150452.

Sutter F, Venjakob PL, Heuwieser W, Borchardt S. Związek między transferem odporności biernej, zdrowiem i wydajnością cieląt płci żeńskiej od urodzenia do odsadzenia. Journal of Dairy Science. 2023 Oct 1;106(10):7043-55.

Thompson AC, Smith DR. Nieudany transfer odporności biernej jest składową przyczyną choroby przedodsadzeniowej u cieląt ras mięsnych i mlecznych: Przegląd systematyczny i metaanaliza. The Bovine Practitioner. 2022 Dec 29;56(2):47-61.

Urie NJ, Lombard JE, Shivley CB, Kopral CA, Adams AE, Earleywine TJ, Olson JD, Garry FB. Zarządzanie jałówkami przed odsadzeniem w amerykańskich gospodarstwach mlecznych: Część V. Czynniki związane z zachorowalnością i śmiertelnością cieląt jałówek mlecznych przed odsadzeniem. Journal of Dairy Science. 2018 Oct 1;101(10):9229-44.

Uyama T, Renaud DL, Morrison EI, McClure JT, LeBlanc SJ, Winder CB, de Jong E, McCubbin KD, Barkema HW, Dufour S, Sanchez J. Associations of calf management practices with antimicrobial use in Canadian dairy calves. Journal of Dairy Science. 2022 Nov 1;105(11):9084-97.