Dobrostan zwierząt spożywczych jest szybko rosnącym czynnikiem przy wyborze mięsa i produktów mlecznych przez konsumentów. Wadliwe praktyki karmienia siarą mogą prowadzić do znacznego cierpienia młodych cieląt. Odpowiednie karmienie siarą nie tylko zapewni dobrostan cieląt, ale także poprawi atrakcyjność handlową zwierząt.

Stan dobrostanu osiąga się, gdy zaspokojone są potrzeby żywieniowe, środowiskowe, zdrowotne i behawioralne. Przeciwieństwem jest stan cierpienia, a lepiej rozpoznanymi przyczynami cierpienia u nowonarodzonego cielęcia są: duszność, hipotermia, głód, choroba i ból (Mellor i Stafford, 2004). Ogólnie przyjmuje się, że okoliczności, które prowadzą do osłabienia lub śmierci, wiążą się z poważnym cierpieniem. Europejski Urząd ds. Bezpieczeństwa Żywności opracował podejście analizy ryzyka do oceny dobrostanu zwierząt i przeprowadził analizę ryzyka dobrostanu cieląt w systemach intensywnej hodowli (EFSA, 2006). Analiza ta obejmuje charakterystykę głównych zagrożeń powodujących cierpienie oraz ocenę prawdopodobieństwa narażenia cieląt na każde z nich. Zgodnie z oceną EFSA, skala ryzyka dla dobrostanu cieląt wynikająca z niepowodzeń w zarządzaniu siarą jest bardzo wysoka i bardzo poważna dla dotkniętych nią osób (EFSA 2006, 2012).

Dobre praktyki karmienia siarą sprzyjają dobrostanowi cieląt

Wkład spożycia siary w zdrowie i dobrostan nowonarodzonego cielęcia jest dobrze ugruntowany. Najlepiej poznane korzyści płynące z terminowego podawania siary obejmują: i) natychmiastowe źródło energii niezbędnej do termogenezy i przeżycia noworodka ii) ochronę immunologiczną cielęcia noworodka przed czynnikami zakaźnymi w pierwszych tygodniach życia.

Pierwszą adaptacją nowonarodzonego ssaka do środowiska zewnętrznego jest wymóg, aby zwierzę rozpoczęło niezależne procesy metaboliczne i oddechowe w celu uzyskania tlenu i energii. Cielęta rodzą się z bardzo ograniczonymi rezerwami energetycznymi glikogenu i tłuszczu. Szacuje się, że rezerwy glikogenu ulegają wyczerpaniu w ciągu pierwszych 3 godzin życia, a tkanka tłuszczowa może być w stanie zaspokoić potrzeby energetyczne przez około 12 godzin (Girard et al. 1992). Około 20% substancji stałych w dobrej jakości siarze to wyspecjalizowany tłuszcz, który jest łatwo wchłaniany i metabolicznie aktywny, aby natychmiast wytworzyć energię cieplną u noworodka. Zdolność cieląt do szybkiego wejścia w stan metabolizmu anabolicznego po urodzeniu jest bezpośrednio związana ze spożyciem siary dostarczającej krytycznych substratów (Girard 1986).

Nowonarodzone cielę szybko rozwija zdolność do generowania ochronnych odpowiedzi immunologicznych na czynniki zakaźne, jednak w bezpośrednim okresie noworodkowym ochrona przed chorobami jest całkowicie zależna od biernego transferu przeciwciał znajdujących się w siarze (Robison et al. 1988). Siara przenosi szeroką gamę przeciwciał pochodzących z surowicy krowy, które chronią noworodka do czasu, aż sam wytworzy skuteczną wtórną odpowiedź immunologiczną. Przeciwciała pochodzące z siary pozwalają na ekspozycję noworodka na patogeny w środowisku bez chorób i patologii. Ilość i jakość biernej ochrony osiągniętej przez cielę zależy od masy immunoglobulin/przeciwciał spożytych przez cielę w ciągu pierwszych kilku godzin życia, co jest bezpośrednio związane ze stężeniem przeciwciał w siarze, objętością spożytej siary i wiekiem cielęcia w momencie jej spożycia.

Złe praktyki karmienia siarą zagrażają dobrostanowi cieląt

Śmiertelność cieląt w ciągu pierwszych 24 godzin życia może osiągnąć 8% i jest często związana z niepowodzeniami w adaptacji metabolicznej/oddechowej (Lombard i in. 2007). Strategie promujące oddychanie, zmniejszające utratę energii (zapobiegające utracie ciepła lub nadmiernemu przegrzaniu) i zapewniające wczesne spożycie wysokiego poziomu tłuszczu w siarze mogą znacznie zmniejszyć śmiertelność nowonarodzonych cieląt. Niedostarczenie wystarczającej ilości siary wkrótce po urodzeniu może potencjalnie wywołać 3 ze zidentyfikowanych szkodliwych doświadczeń dobrostanu u noworodka: głód, hipotermię i niewydolność oddechową. Spożywanie wysokiej jakości siary w celu promowania tych wczesnych dostosowań metabolicznych powinno być uważane za krytyczny element opieki promującej dobrostan cieląt.

U cieląt, które przetrwają tę wczesną adaptację metaboliczną (pierwsze 24 godziny życia), okres największego ryzyka zachorowalności i śmiertelności przypada na kolejne 3 tygodnie życia. Choroby i zgony w tych tygodniach wynikają przede wszystkim z niewystarczającej ochrony przed czynnikami zakaźnymi. Powszechnie przyjmuje się, że u nowonarodzonych zwierząt domowych ochrona immunologiczna przed chorobami zakaźnymi we wczesnych tygodniach życia jest w dużym stopniu zależna od biernego transferu matczynych immunoglobulin obecnych w siarze. (Robison et al. 1988, Virtala et al. 1999). Niepowodzenie biernego transferu przeciwciał może potencjalnie wywołać u noworodka 2 dodatkowe szkodliwe doświadczenia związane z dobrostanem: chorobę i ból.

Podsumowując, dobre praktyki karmienia siarą pomagają cielętom osiągnąć stan dobrego samopoczucia, podczas gdy niedostateczne karmienie siarą może prowadzić do znacznego cierpienia noworodka i/lub młodego cielęcia.

Manuel Campos, DVM, MSc, PhD
Weterynaryjne usługi techniczne w Ameryce Południowej, SCCL
Deborah Haines, DVM, M Phil, PhD
Dyrektor ds. badań i rozwoju, SCCL i emerytowany profesor Wydziału Mikrobiologii Weterynaryjnej, Western College of Veterinary Medicine, University of Saskatchewan